NIKSEN ศิลปะของการไม่ทำอะไรเลย ปรัชญาการสร้างสมดุลระหว่างชีวิตกับการงาน

ปรัชญาการสร้างสมดุลระหว่างชีวิตกับการทำงาน ที่ทำให้ชาวดัตช์มีดัชนีความสุขสูงเป็นอันดับต้น ๆ ของโลก นิกเซน เป็นคำกริยาในภาษาดัตช์ แปลได้สั้น ๆ ง่าย ๆ ว่า “ไม่ทำอะไรเลย” สิ่งนี้จะช่วยรักษาสภาพจิตใจของคุณให้ปกติสุข แนะนำให้รู้จักกับเส้นทางแห่งความสบายใจ เน้นให้คุณคำนึงถึงตัวเองก่อนเป็นอันดับแรก พาคุณออกจากความเร่งรีบ

นิกเซนใช่การฝึกสติ ทำสมาธิหรือเปล่า คำตอบคือไม่เชิงอย่างนั้น นิกเซนไม่ได้ให้คุณพยายามบรรลุนิพพาน ไม่ต้องนั่งนิ่ง ๆ ขัดสมาธิแล้วพยายามให้ใจไม่ว่อกแว่ก แต่นิกเซนให้คุณเพียงแค่อยู่เฉย ๆ โดยไม่ต้องมีเป้าหมายหรือจุดประสงค์ใด ๆ

นิกเซนไม่สามารถพาคุณไปสู่เป้าหมายได้โดยตรง ไม่ช่วยให้รวยขึ้นหรือมีคอนเน็กชั่นเพิ่ม แต่มีงานวิจัยชี้ให้เห็นถึงประโยชน์ของการอยู่เฉย ๆ เพื่อยกระดับประสิทธิภาพการทำงาน ความคิดสร้างสรรค์ สุขภาพและความสุข

มีเรี่ยวแรงมากขึ้น

คุณจะสร้างผลงานไม่ได้เลยถ้าจิตใจห่อเหี่ยวหรือเหนื่อย การพักบ้างเป็นครั้งคราวและอยู่เฉย ๆ จะช่วยฟื้นฟูและเติมพลังให้ร่างกายและจิตใจได้

สุขภาพดีขึ้น

การพักเป็นครั้งคราวข่วยป้องกันไม่ให้สูญเสียพลังงานและสมาธิ ช่วยลดความเสี่ยงที่จะเกิดภาวะหมดไฟและปัญหาสุขภาพอื่น ๆ

ครอบครัวมีความสุขมากขึ้น

คุณจะมีพลังเหลือสำหรับจัดการเรื่องต่าง ๆ ในบ้านมากขึ้น ใส่ใจความเป็นไปในบ้านมากขึ้น ลูก ๆ ของคุณสามารถสัมผัสได้หากคุญเครียดหรือจิตใจไม่อยู่กับเนื้อกับตัว

สมองแข็งแรงขึ้น

การทำงานยุ่งอยู่ตลอดจะลดความสามารถในการคิด จดจ่อ จดจำสิ่งต่าง ๆ ถ้าอยากมีสมองที่แข็งแรงต้องหาช่วงหยุดพักให้สมองได้ฟื้นฟูจากความเสียหาย

อาจเกิดการตื่นรู้

เมื่อสามารถพาจิตใจตัวเองถอยห่างออกมาจากปัญหาและความวุ่นวาย คุณจะมองเห็นปัญหา คำถามและประเด็นต่าง ๆ ชัดเจนขึ้น อาจช่วยให้ได้ไอเดียใหม่ ๆ ในการแก้ปัญหา

นอนหลับดีขึ้น

หากคุณอยู่ในสภาวะตื่นตัวเสมอ จิตใจจะไม่ผ่อนคลายและเงียบสงบเพื่อเตรียมนอนหลับ หากแบ่งเวลาพักให้มากขึ้นในแต่ละวัน จะลดระดับความเครียด ช่วยให้คุณภาพการนอนหลับดีขึ้น

---

เริ่มต้นปฏิบัตินิกเซนโดยใช้ “อะไร ที่ไหน เมื่อไหร่”

อะไร

นิกเซนคือการปล่อยให้ตัวเองอยู่เฉื่อยชาโดยไม่ต้องรู้สึกผิด ไม่จำเป็นต้องใช้ทักษะอะไร จะนั่งเฉย ๆ ฟังเพลง ดูซีรีส์แบบไม่มาราธอนก็ได้ แต่ไม่รวมถึงการนอนหลับ

ที่ไหน

หลบหลีกไปสู่พื้นที่ปราศจากความวุ่นวาย เช่น ม้านั่งในสวน ในป่า อาจจะเป็นสปา พื้นที่เงียบ ๆ ในออฟฟิศ ในอ่างอาบน้ำ บนโซฟา

เมื่อไหร่

ศักยภาพที่แท้จริงของนิกเซนคือการพักผ่อนเล็ก ๆ น้อย ๆ และพักบ่อย เริ่มต้นจากหาเวลาพักประมาณ 5 นาที จากนั้นก็เพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ อุทิศเวลานั้นให้กับตัวคุณเอง โดยตระหนักว่าอยู่เฉย ๆ บ้างก็ไม่เป็นไร

---

มาลองดูความเชื่อผิด ๆ ที่ขวางไม่ให้เราอยู่เฉย ๆ กันเถอะ

ความเชื่อที่ 1 ฉันยุ่งเกินกว่าจะอยู่เฉย ๆ

ปัจจุบันหลายคนคิดว่าความยุ่งจะทำให้เราประสบความสำเร็จ แต่เชื่อจริง ๆ เหรอว่าตัวเองไม่มีเวลาะักผ่อนจริง ๆ คุณอาจแค่ไม่อยากลงทุนเวลาไปกับการพักอยู่เฉย ๆ เพราะกลัวจะส่งผลกระทบต่อ productivity

ถ้าคุณคิดว่าการให้เวลากับตัวเองเป็นเรื่องสำคัญ เรื่องงานและเรื่องอื่น ๆ ก็สำคัญพอกัน ลองทำแบบฝึกหัดนี้ดู โดยการสมมุติว่าสัปดาห์หนึ่งมีแปดวัน วันที่เพิ่มเข้ามาคุณจะเอาไปใช้ทำอะไร คำตอบจะบอกให้รู้ถึงสิ่งสำคัญที่คุณไม่มีเวลาจัดการในตอนนี้

ความเชื่อที่ 2 อยู่เฉย ๆ แปลว่าขี้เกียจ

โลกปัจจุบันทั้งเร็ว เชื่อมต่อกัน และวุ่นวายมากกว่าในอดีต คนต้อง multitasking จนการพักอยู่เฉย ๆ โดยไม่ทำอะไรดูเป็นเรื่องผิดบาป เราควรมองว่าการพักเป็นเหมือนยารักษาความโกรธ ปลอบประโลมจิตใจและนำไปสู่ความกระจ่างชัด ทำให้คุณได้หยุดและเริ่มต้นใหม่

ความเชื่อที่ 3 การพักเป็นเรื่องไม่ดีเพราะมีคนกำลังต้องการฉันอยู่

ทำไมเราถึงใส่ใจนักหนาว่าคนอื่นจะคิดกับเรายังไง ทำไมเรากลัวคนอื่นจะผิดหวังในตัวเรา หรือจะคิดว่าเราเป็นคนไม่ดีและเห็นแก่ตัว

หลายคนโดนเลี้ยงมาโดยให้คิดว่าควรใส่ใจผู้อื่นเป็นอันดับแรก ถ้าเราสละเวลาว่างของตัวเองไปทำอะไรให้คนอื่นก็เหมือนกำลังจุดเทียนสองด้าน ที่สุดท้ายจะไม่มีอะไรเหลือให้คนอื่นอีกเลย

ลองนึกถึงคำแนะนำด้านความปลอดภัยบนเครื่องบินสิ ที่เมื่อเกิดเหตุฉุกเฉินหน้ากากออกซิเจนจะหล่อนลงมา แล้วให้เราสวมให้ตัวเองก่อนสวมให้คนอื่น คุณจะทำประโยชน์อะไรให้คนอื่นไม่ได้เลย ถ้าคุณใช้พลังงานไปจนเกลี้ยงแล้ว คุณต้องดูแลตัวเองก่อน หยุดเสียพลังไปกับการต้องการเป็นที่ต้องการ แล้วลงทุนเวลาให้กับคนที่มีค่าทุกสุด นั่นคือคุณเอง

---

นิกเซนในชีวิตประจำวัน

เวลามีไว้ให้ใช้กับการทำงาน กับครอบครัวกับเพื่อน และกับการพักผ่อนหย่อนใจ การบริหารเวลาทำให้คุณมีเวลาเพียงพอสำหรับทุกอย่างที่กล่าวมา ถ้าหากให้เวลากับสิ่งใดสิ่งหนึ่งมากเกินไปก็จะเสียสมดุล และเกิดความเครียดโดยไม่จำเป็น

หากเรายุ่งเกินไปก็อาจเครียดเรื้อรัง หมดพลัง ในทางกลับกันหากว่างเกินไปก็จะทำให้จิตใจด้านชา เบื่อหน่ายและงุ่นง่าน งานวิจัยจากมหาลัยเพนซิเวเนียแนะนำว่า 2.5 ชั่วโมงต่อวันคือเวลาพักที่เหมาะสม มาดูวิธีปรับเวลาให้เหมาะสมกับนิกเซนในแต่ละวันกัน

• จัดเวลา 20 นาทีในวันทำงาน และ 2 ชม. ในวันหยุดไว้สำหรับการพักผ่อน
• เจาะจงเลยว่าคุณจะใช้เวลาสำหรับทำงานแต่ละชิ้นเท่าไหร่ หากงานเสร็จก่อนกำหนด ถือเป็นโอกาสทองที่จะได้อยู่เฉย ๆ
• หากมีงานเร่งด่วนเข้ามา แล้วดันมาซ้อนทับเวลาที่ต้องนิกเซน ก็สามารถเลื่อนไปทำนิกเซนเวลาอื่นได้

---

ปกป้องเวลาพักของคุณ

หากอุตส่าห์วางแผนสำหรับพักผ่อนไว้แล้ว แต่มีคนมาขอให้คุณใช้เวลานั้นไปกับการช่วยเหลือพวกเขา หากคุณต้องการใช้ความสำคัญกับตัวเองมากกว่า ลองใช้วิธีเหล่านี้ในการปกป้องเวลาพักของตัวเอง

ตอบอย่างจริงใจ

หากมีคนมาขอความช่วยเหลือ คุณสามารถตอบสั้น ๆ ไปได้เลยว่า “โทษทีนะ วันนี้ไม่ว่าง” แล้วบอกข้อจำกัดของคุณไปตรง ๆ เช่น “ช่วงนี้ยุ่งมาก ไม่มีเวลาพัก เลยจัดเวลาสำหรับพักผ่อนไว้แล้วน่ะ”

สั้นง่าย ได้ใจความ

ถ้าไม่อยากลงรายละเอียด ก็พูดสั้น ๆ ง่าย ๆ ไปว่า “ขอโทษทีนะ เรื่องนั้นฉันคงช่วยไม่ได้” เป็นการยอมรับว่าคุณรู้ดีว่ากำลังทำให้อีกฝ่ายผิดหวัง และคุณไม่ได้รู้สึกดีที่ต้องปฏิเสธ

สร้างทางเลือกให้ตัวเอง

คุณอาจพูดต่อท้ายได้ว่า “ตอนนี้ยังช่วยอะไรไม่ได้ แต่วันหลังถ้ามีอะไรบอกได้เลยนะ” การปฏิเสธในตอนนี้ ไม่ได้หมายความว่าพวกเขาจะขอความช่วยเหลือคุณในอนาคตไม่ได้

ปฏิเสธซึ่งหน้า

การส่งข้อความเป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้เกิดความเข้าใจผิด เพราะข้อความส่งอารมณ์ได้ไม่หมด ฉะนั้นควรโทรไปปฏิเสธให้อีกฝ่ายได้ยินน้ำเสียง หรือแวะไปบอกต่อหน้า ให้อีกฝ่ายได้เห็นสีหน้าของคุณ

เราสร้างร่างโคลนให้มาช่วยทำงาน หรือเพิ่มเวลาในหนึ่งวันให้มากกว่า 24 ชม. ไม่ได้ก็จริง แต่เราใช้ทรัพยากรเวลาที่มีอย่างชาญฉลาดได้ โดยการสร้างเส้นแบ่งระหว่างเวลางานกับเวลาพัก สิ่งที่ควรทำและไม่ควรทำต่อไปนี้จะช่วยให้คุณสร้างพื้นที่ระหว่างชีวิตการทำงานและชีวิตส่วนตัวได้ชัดเจนขึ้น

---

สิ่งที่ไม่ควรทำ

• อย่านั่งหน้าจอคอมนานเกิน 2 ชม โดยไม่พัก
• อย่าทำหลายสิ่งพร้อมกัน ให้จดจ่อกับกับสิ่งที่ทำอยู่ในปัจจุบันทีละอย่าง
• อย่าเอาคอมพิวเตอร์ไปด้วยเวลาไปเที่ยวพักผ่อน
• อย่าตอบตกลงที่เพื่อนร่วมงานชวนไปดื่มในคืนวันศุกร์ ถ้าคุณเหนื่อยและอยากกลับบ้านมากกว่า
• อย่าปล่อยให้ลูกค้าโทรหรือส่งข้อความหาแล้วคิดว่าจะได้คำตอบจากคุณทันที

สิ่งที่ควรทำ

• จงแจ้งให้ลูกค้าและเพื่อนร่วมงานรู้ว่าคุณไม่ต้องการให้พวกเขารบกวน เช่น ตั้งชื่อไลน์ว่า ไอติมหยุดวันจันทร์
• จงตั้งอีเมลตอบกลับอัตโนมัติว่าไม่อยู่ออฟฟิศ ในช่วงวันหยุดหรือลาพักร้อน
• จงกำหนดพื้นที่หนึ่งในบ้านเป็นมุมทำงาน โดยให้อุปกรณ์ทำงานทั้งหมดอยู่ตรงมุมนี้เท่านั้น

---

หลังจากหาเวลาว่างให้ตัวเองได้แล้ว แรก ๆ บางคนอาจยังไม่ชินกับการอยู่นิ่ง ๆ เฉย ๆ หากคุณอยู่ไม่สุข มีความคิดลุกโชน ลองเบนความสนใจโดยการเพิ่งการเคลื่อนไหวเข้าไปในการพักผ่อน อาจจะเป็นการเดินเล่นรอบเมือง เล่นโยคะ รำไทเก๊ก ถักนิตติ้ง สิ่งเหล่านี้ถือว่าเป็นการทำสมาธิแบบเคลื่อนไหว

หากร่างกายชินกับการอยู่เฉย ๆ มาขึ้นแล้ว อยู่ในโหมดผ่อนคลาย คุณอาจหากิจกรรมที่เพลิดเพลินไปกับการอยู่เฉย ๆ เช่นการไปนวด ไปสปา ฟังเพลงคลาสสิก มองดูใบไม้ไหว มองดูเมฆเคลื่อนคล้อย หรือหากฝนตกก็มานั่งข้างหน้าต่าง ดูเม็ดฝนไหลผ่านหน้าต่างไป

และนี่คือปรัชญานิกเซนของชาวดัชต์ผู้มีความสุขในชีวิตมากที่สุดเป็นอันดับต้น ๆ ของโลก หากใครกำลังเครียด สุขภาพกายใจเสื่อมถอย อยากหาเวลาพักผ่อนให้ตัวเอง สามารถหาหนังสือเล่มนี้มาอ่าน เพื่อจะได้รู้เทคนิคของศิลปะแห่งการไม่ทำอะไรเลย และสามารถนำมาปรับใช้กับชีวิตให้มีความสุขมากขึ้นได้

สนใจหนังสือ Niksen ศิลปะของการไม่ทำอะไรเลย
สามารถสั่งซื้อได้ที่ Shopee: https://s.shopee.co.th/4Aird6uXdS
ซื้อผ่านลิงค์เป็นการสนับสนุนช่องครับ