Megamind: จอมวายร้ายพิทักษ์โลก - แอนิเมชันที่ชวนให้มาตั้งคำถามถึงการเป็น "คนดี" และ "คนชั่ว"

เมกามายด์ วายร้ายอัจฉริยะผู้ก่อความวุ่นวายให้กับเมืองเมโทรซิตี้ เขามีคู่ปรับตลอดกาลคือ เมโทรแมน ฮีโร่ผู้คอยกอบกู้ความสงบสุขให้กลับคืนมา ทั้งจอมวายร้ายและฮีโร่ปะทะฝีมือกันหลายต่อหลายครั้ง ทุกครั้งเมกามายด์จะเป็นฝ่ายพ่ายแพ้ และกลับใหม่คิดแผนการใหม่ ๆ มาป่วนชาวเมืองอีกครั้ง

แต่วันหนึ่งกลับกลายเป็นว่าเมกามายด์เป็นฝ่ายชนะ เขาสามารถกำจัดเมโทรแมนให้หายไปตลอดกาลได้ แทนที่เมกามายด์จะดีใจที่ครองเมืองเมโทรซิตี้ได้สำเร็จ เขากลับซังกะตาย ชีวิตไร้จุดหมาย เพราะทำอะไรก็ราบรื่นไปซะหมด ไม่มีฮีโร่มาหยุดยั้ง เป็นชีวิตที่ไม่สนุก ไม่มีเรื่องน่าตื่นเต้น เมกามายด์จึงคิดที่จะปลุกปั้นคนธรรมดาให้กลายมาเป็นฮีโร่คนใหม่แห่งเมโทรซิตี้ เพื่อมาต่อกรกับเขา เขาจะได้กลับมาสนุกกับการป่วนเมืองอีกครั้ง แต่กลายเป็นว่าคนที่ควรจะเป็นวายร้าย กลับต้องมาปกป้องเมืองและผู้คนซะงั้น

Megamind: จอมวายร้ายพิทักษ์โลก เป็นแอนิเมชันที่ออกฉายเมื่อปี 2010 โดยฝีมือการสร้างของ DreamWorks Animation ผมมีโอกาสได้ดูภาพยนตร์เรื่องนี้ตอนปี 2012 สมัยที่เข้าเรียนแอนิเมชั่นปี 1 มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ช่วงนั้นผมดูหนังแอนิเมชันเยอะมาก และเรื่องนี้มีดีโดดเด่นกว่าเรื่องอื่น ๆ จนจดจำมาได้ถึงทุกวันนี้ และเพิ่งมีโอกาสได้กลับมาดูอีกครั้งก็ยังสนุกอยู่

สาระในหนังเรื่องนี้ที่ผมชอบคือการสะท้อนให้เห็นปัจจัยที่สร้างความแตกต่างระหว่าง “คนดี” และ “คนชั่ว” หากคิดแบบหยาบ ๆ การเป็นคนดีหรือคนชั่วอาจเป็นมาตั้งแต่เกิด คนที่เกิดมาเป็นคนดีก็จะเป็นคนดีไปจนตาย คนที่เกิดมาชั่ว ยังไงก็เป็นคนชั่วอยู่วันยังค่ำ

เราลองมาดูกันทีละตัวละคร คนแรกผมขอพูดถึง เมกามายด์ พระเอกของเรื่องที่มีเส้นทางชีวิตแรกเกิดเหมือนกับเมโทรแมนเด๊ะ ๆ ทั้งสองเกิดพร้อมกันแต่จากดาวคนละดาว เป็นเด็กทารกใส ๆ พร้อมสำหรับการเลี้ยงดูปลูกฝัง แต่น่าสงสารที่ยานของเมกามายด์มาตกในเรือนจำ เขาได้รับการเลี้ยงดูจากนักโทษในคุก ต่างจากเมโทรแมนที่ยานของเขาไปตกในบ้านเศรษฐีที่เพรียบพร้อมในการเลี้ยงดูเด็ก

เด็กต่างดาวทั้งสองล้วนเป็นเด็กที่มีพรสวรรค์พิเศษ เมกามายด์เป็นอัจฉริยะที่ฉลาดและมีหัวสร้างสรรค์คิดค้นสิ่งประดิษฐ์ต่าง ๆ ได้มากมาย ส่วนเมโทรแมนมีพละกำลังมหาศาล รูปงาม ถอดแบบมาจากซุปเปอร์แมนเลยก็ว่าได้

แม้เมกามายด์จะโตมาในคุก แต่เขาไม่ได้เลวโดยสันดาน เขาพยายามเข้าสังคม ทำตัวให้คนอื่นชอบ แต่ด้วยรูปลักษณ์ที่น่าเกลียด ทำให้เพื่อน ๆ ไม่มีใครชอบเขา ทุกคนล้วนเลือกปฏิบัติต่อเขา แสดงท่าทีรังเกียจ กีดกันเขาออกจากสังคม เขาจึงหันหลังให้สังคมที่บูชารูปลักษณ์ แล้วใช้ความอัจฉริยะแก้แค้นทุกคน กลายเป็นมหาวายร้ายที่สังคมคิดว่าเขาเหมาะสมควรจะเป็น

เราจะเห็นพลังของสังคมที่สามารถกดดันคนดี ๆ ให้เปลี่ยนเป็นคนเจ้าปัญหา ก่อความวุ่นวาย เรียกร้องความสนใจ เมกามายด์ไม่ได้เป็นตัวร้าย ในเมื่อสังคมมีฮีโร่ พวกเขาย่อมต้องการวายร้ายมาเปรียบเทียบ เมกามายด์โชคร้ายที่กลายเป็นเป้าหมาย เขาร้ายเพื่อประชดสังคม แต่เนื้อแท้เป็นคนดี สามารถคลี่คลายปัญหาและกอบกู้เมืองไว้ได้ในตอนท้าย เราอาจสรุปได้ว่าเมกามายด์คือภาพสะท้อนของ คนที่เกิดมาเป็นคนดีโดยธรรมชาติ

ลองมาดูเมโทรแมนบ้าง เขาเพรียบพร้อมทุกอย่าง ทั้งพละกำลัง รูปลักษณ์ที่กำยำและหล่อเหลา ทุกคนเชิดชูให้เป็นฮีโร่ เป็นดาวเด่นของเมือง ผมว่าเขามีความสุขกับคำสรรเสริญนะ รู้ว่าคุณค่าของตัวเองคืออะไร นั่นคือการทำหน้าที่ช่วยเหลือผู้อื่น แต่ทั้งเมืองมีฮีโร่อยู่คนเดียว เมโทรแมนต้องแบกรับความคาดหวังจากทุกคนว่าจะปกป้องสันติภาพของชาวเมืองเอาไว้ได้

แน่นอนว่าเขาต้องรู้สึกกดดัน ในชีวิตของเขาไม่สามารถมีเป้าหมายอื่นได้เลย เมื่อเขาแบกรับความกดดันไม่ไหว อยากใช้ชีวิตเหมือนคนธรรมดาบ้าง แต่ไม่สามารถละทิ้งหน้าที่นี้ไปได้ดื้อ ๆ จึงตัดสินใจสร้างเรื่องว่าตัวเองดาย เพื่อที่จะได้ใช้เวลาไปกับสิ่งที่ตัวเองมีความสุข โดยไม่ต้องแบกรับความคาดหวังของใครเอาไว้ สำหรับผมเมโทรแมนคือคนดีคนหนึ่งโดยเนื้อแท้ อาจมองว่าเขาเป็นเหยื่อของสังคมที่ถูกยกมาเป็นตัวแทนคนดี เหมือนที่เราเห็นคนรวยซื้อของแพง กินอาหารมื้อแพง ๆ แล้วมีชาวเน็ตมาแขวะว่า เอาเงินไปทำบุญบ้างนะ ถ้าฉันรวยแบบเธอฉันจะบริจาคให้เด็กยากไร้ …คนรวยก็อยากใช้เงินที่ตัวเองหามาได้ ปรนเปรอความสุขให้ตัวเอง

ฮอล สตีเวิร์ด หรือฉายา ไททัน ฮีโร่คนใหม่ที่เมกามายด์ปลุกปั้นขึ้นมาแทนเมโทรแมน ฮอลเป็นตากล้องสำนักข่าวที่หลายคนอาจมองว่าเขาเห่ย ชีวิตของเขาธรรมดาอย่างคนทั่วไป ไม่สร้างความเดือดร้อนให้ใคร โดยทั่วไปแล้วเราเรียกคนแบบนี้ว่า คนดี หมายถึงคนธรรมดาที่ไม่สร้างความวุ่นวาย …เธอก็เป็นคนดี ไม่ได้ชั่ว

แต่พอฮอลมีพลังอำนาจเหนือคนทั่วไป พลังที่สามารถนำมาซึ่งสิ่งที่เขาเวอร์ชั่นปกติไม่สามารถมีได้ เขาจึงเผลอละโมบลิ้มลองอำนาจนั้นมากจนเกินไป และใช้อำนาจเพื่อจุดประสงค์ของตัวเองแต่ผู้เดียว ผิดวัตถุประสงค์ที่เมกามายด์ตั้งไว้ในตอนแรก ว่าผู้มีอำนาจควรจะสร้างประโยชน์ให้เกิดแก่สังคม

ฮอลเป็นตัวแทนของพวกเราคนเดินดินทุกคน ไม่มีใครคิดว่าคนแปลกหน้าที่ตัวเองเดินสวนในแต่ละวันจะเป็นคนชั่ว เราล้วนคิดว่าคนที่อยู่ร่วมกับเราในสังคมล้วนเป็น “คนดี” คนดีที่หมายถึงคนที่ไม่สร้างความเดือดร้อนให้ใคร แต่ใครจะรู้ล่ะว่าถ้า “คนดี” เดินดินเหล่านั้นวันหนึ่งมีอำนาจขึ้นมา อาจได้เป็นใหญ่เป็นโต มีเงินทองที่สามารถซื้อได้ทุกอย่าง “คนดี” เหล่านั้นจะใช้อำนาจที่มีเอาเปรียบคนอื่น ทำลายและกัดกินสังคม หรือจะแบ่งปันประโยชน์ให้เพื่อนมนุษย์ด้วยกัน “คนดี” ที่เราเห็น ๆ กันนั้น วันหนึ่งอาจหลงระเริงในอำนาจแล้วเปลี่ยนไปเป็น “คนชั่ว” หรือบางทีอาจกลายเป็น “คนดีย์”