ลูก้า เป็นมนุษย์เงือกที่กำลังเข้าสู่วัยรุ่น มีความสงสัยอยากรู้จักโลกกว้าง แต่ในสังคมของมนุษย์เงือกถูกปลูกฝังว่าให้ซ่อนตัวอยู่แต่ในทะเล อย่าให้มนุษย์พบเจอตัวเป็นอันขาด ไม่งั้นจะถูกจับไปฆ่า แต่นั่นก็ไม่สามารถขัดขวางความอยากรู้อยากเห็นของลูก้าได้
วันหนึ่งเขาเจอ อัลเบอร์โต้ มนุษย์เงือกเด็กหนุ่มที่ใช้ชีวิตโดดเดี่ยว ลูก้าขึ้นบกแล้วพบว่าหางของเขากลายเป็นขา และสามารถหายใจบนบกได้ ทั้ง 2 แฝงตัวปะปนเข้าไปในเมืองของมนุษย์ เพื่อเรียนรู้วิถีชีวิตอันแสนรื่นรมย์
เรื่องนี้ผมดูตั้งแต่ Disney+ Hotstar เข้าไทยแรก ๆ แต่ไม่ได้มาเขียนรีวิวสักที เราอยากเขียนรีวิวที่พูดถึงประเด็นในเรื่องสักหน่อย ตอนแรกที่มีข่าวของแอนิเมชั่นเรื่องนี้ออกมา หลายคนก็คาดเดาว่า หรือนี่จะเป็นแอนิเมชั่นที่เล่าประเด็น LGBT ซึ่งก็มีโอกาสเป็นไปได้ ในเมื่อสตูดิโอที่ผลิตคือ Pixar ผู้ขึ้นชื่อเรื่องการหยิบประเด็นแปลกใหม่มาเล่า
พอดูจบผมว่าหนังไม่ได้สื่อว่าตัวละครคือ LGBT นะ มีกลิ่นอายความ bromance อยู่ก็จริง แต่ก็อยู่ในขั้นมิตรภาพของเพื่อนผู้ชายธรรมดา ทางสตูดิโออาจจะทำเอาเซฟ ๆ เพื่อขายให้ได้ทั่วโลกเพราะบางประเทศอาจยังไม่เข้าใจ LGBT ผมว่าตัวละครมนุษย์เงือกคือตัวแทนของกลุ่มคนชายขอบนะ ทั้งกลุ่มคนผู้มีความหลากหลายทางเพศ กลุ่มผู้อพยพ กลุ่มชาติพันธุ์ ซึ่งเป็นกลุ่มที่ถูกสังคมมองว่าแปลกแยก ไม่ได้รับการยอมรับ ได้รับสิทธิ์ไม่เท่าคนส่วนใหญ่ในสังคม
มนุษย์เงือกกับมนุษย์ต่างกันใหม่?
มนุษย์เป็นคนสร้างสิทธิให้ตัวเอง และสร้างสิทธิให้สัตว์ตัวอื่น ๆ ด้วย ซึ่งแน่นอนว่ามนุษย์มีสิทธิและความสำคัญมากกว่าพวกสัตว์ อย่างที่เราเคยเห็นข่าวมนุษย์ตกลงไปในส่วนจัดแสดงลิงกอลิล่าหรือสิงโตในสวนสัตว์ แล้วสัตว์พวกนั้นเดินมาหามนุษย์ เจ้าหน้าที่สวนสัตว์ก็จะปกป้องมนุษย์ โดยการยิงสัตว์ ทั้งที่คนซุ่มซ่ามตกลงไปในพื้นที่ของสัตว์เองก็ตาม
ที่มนุษย์มีสิทธิเหนือสัตว์อาจจะเพราะเราเป็นเผ่าพันธุ์ที่ฉลาดกว่า พูดสื่อสารได้ และเป็นคนออกกฎเกี่ยวกับสิทธิ แล้วมนุษย์เงือกล่ะ ในเรื่องพวกเขาไม่ได้ต่างจากมนุษย์ปกติเลย มีความคิด ประดิษฐ์ของได้ เรียนรู้ได้ วางแผนได้ มีความรู้สึก มีความฝัน พูดจาสื่อสารกับมนุษย์ได้ปกติ แตกต่างเพียงแค่เป็นเผ่าพันธุ์มนุษย์เงือก ที่โดนน้ำแล้วร่างจริงจะปรากฎ
ผมว่ามนุษย์เงือกนี่แหละคือตัวแทนของกลุ่มคนที่แปลกแยกจากสังคม พวกเขาเป็นมนุษย์ อาจจะต่างที่ชาติกำเนิดหรือศาสนา แต่ยังไงก็คือมนุษย์เฉกเช่นเดียวกัน สมควรได้รับสิทธิมนุษยชนไม่ต่างจากคนส่วนใหญ่
ทำไมมนุษย์กลัวมนุษย์เงือก
ในเรื่องมนุษย์กลัวมนุษย์เงือกมาก มีเรื่องเล่าสืบต่อกันมาว่ามนุษย์เงือกดุร้าย กินมนุษย์ ทำร้ายชาวประมงที่ออกเรือไปในทะเล จึงคิดว่ามนุษย์เงือกคือตัวอันตราย ต้องจัดการพวกนั้นก่อนที่พวกนั้นจะจัดการพวกเรา
ผมว่าเข้าใจได้นะว่าทำไมมนุษย์ในเรื่องถึงหวาดกลัวมนุษย์เงือก นั่นเป็นเพราะธรรมชาติของมนุษย์หวาดกลัวสิ่งที่ตัวเองไม่เข้าใจ เป็นกลไกการเอาตัวรอดตามธรรมชาติของมนุษย์ อีกอย่างคืออิทธิพลของเรื่องเล่า อะไรที่เล่าต่อกันมานานมักถูกเสริมเติมแต่ง จนฟังดูน่ากลัวกว่าต้นฉบับ
การที่มนุษย์กลัวมนุษย์เงือก ผมว่าไม่ผิด แต่หากมีข้อพิสูจน์ให้เห็นแล้วว่าสิ่งที่ตัวเองเคยได้ยินเคยเชื่อนั้นเป็นเรื่องไม่จริง แล้วยังไม่ยอมรับ ผมว่านั่นใจแคบ เป็นการปิดกั้นความหลากหลายไม่ให้เติบโตขึ้นในสังคม
Luca ถือเป็นภาพยนตร์แอนิเมชั่นที่ดีเรื่องหนึ่ง ในการทำความเข้าใจให้คนดูเปิดรับความหลากหลายในสังคม สังคมที่ดีสำหรับผมว่าควรมีความเป็นสเปกตรัม มีคนหลากเฉดสี หลากหลาย ซึ่งนั่นจะทำให้เกิดการแลกเปลี่ยนแนวคิด ศิลปะ วัฒนธรรม อันนำมาซึ่งผลผลิตสร้างสรรค์ใหม่ ๆ ที่ทำให้สังคมก้าวหน้ามากยิ่งขึ้น